Powołanie Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka
Minął rok od 28 października 2019 roku, kiedy to w obecności wójtów, burmistrzów, starostów oraz Prezydenta Miasta Bielska-Białej, w sali sesyjnej bielskiego ratusza odbyło się założycielskie posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Subregionu Południowego Województwa Śląskiego AGLOMERACJA BESKIDZKA, zrzeszającego 41 jednostek samorządu terytorialnego subregionu.
Zgodnie z przyjętym na posiedzeniu statutem, obok priorytetowych działań związanych z kontynuacją Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (RIT) i pozyskiwaniem innych środków zewnętrznych na wspólne przedsięwzięcia oraz reprezentowaniem wspólnych interesów samorządów subregionu na zewnątrz, Stowarzyszenie realizować będzie także m. in. działania promujące subregion, czy zakładające ochronę dziedzictwa kulturowego ze szczególnym naciskiem na jego różnorodność i odmienność na tle województwa śląskiego (treść statutu dostępna jest pod artykułem).
Na Przewodniczącego Stowarzyszenia wybrano pana Jarosława Klimaszewskiego – Prezydenta Miasta Bielska-Białej, na jego Zastępcę pana Andrzeja Płonkę – Starostę Powiatu Bielskiego, natomiast pozostałymi członkami Zarządu zostali pan Mieczysław Szczurek – Starosta Powiatu Cieszyńskiego, pan Andrzej Kalata – Starosta Powiatu Żywieckiego, pan Marian Błachut – Burmistrz Czechowic-Dziedzic, pani Gabriela Staszkiewicz – Burmistrz Miasta Cieszyn, pan Antoni Szlagor – Burmistrz Miasta Żywiec, pan Janusz Pierzyna – Wójt Gminy Jasienica, pan Andrzeja Kondziołkę – Wójta Gminy Zebrzydowice, pana Henryka Jurasza – Wójta Gminy Świnna.
Członków Komisji Rewizyjnej wybrano z pozostałych przedstawicieli jest, w jej skład weszli pan Mirosław Sitko – Burmistrz Miasta Skoczowa, pan Artur Beniowski – Wójt Gminy Bestwina, pan Maciej Mika – Wójt Gminy Radziechowy-Wieprz.
Subregion południowy to część województwa śląskiego uwzględniona w jego strategii rozwoju[1] jako jeden z 4 obszarów funkcjonalnych (subregiony: centralny, południowy, północny i zachodni). Stanowią go trzy powiaty: bielski, cieszyński oraz żywiecki, a także Bielsko-Biała jako miasto na prawach powiatu. W skład subregionu wchodzi łącznie 41 jednostek samorządu terytorialnego (gmin i powiatów). Dzięki zapisom ww. strategii wojewódzkiej oraz wymogom prawa europejskiego w zakresie wdrażania funduszy europejskich w latach 2014-2020, które nakazały państwom członkowskim dedykację części środków unijnych na instrumenty terytorialne pozostające w zarządzaniu władz lokalnych, we współpracy Zarządu Województwa Śląskiego i samorządów 4 subregionów realizowane są tzw. Zintegrowane i Regionalne Inwestycje Terytorialne (ZIT/RIT)[2].
Na tej podstawie Miasto Bielsko-Biała od roku 2015 pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (RPO WSL 2014-2020), na zasadach wynikających z porozumienia, zawartego z pozostałymi powiatami i gminami wchodzącymi w skład subregionu południowego województwa śląskiego i jednocześnie porozumienia zawartego z Zarządem Województwa Śląskiego. Środki europejskie uzyskane na ten cel dla całego subregionu południowego to kwota 105 141 002,00 euro (ponad 450 000 000,00 zł). Więcej informacji na ten temat dostępnych jest na stronie internetowej Biura Regionalnych Inwestycji Terytorialnych: https://rit-subregion-poludniowy.um.bielsko.pl/. gdzie funkcjonuje także galeria projektów finansowanych ze środków RIT.
Samo Miasto Bielsko-Biała jako beneficjent otrzymało ze środków RIT jak dotąd dofinansowanie w kwocie przekraczającej 100 mln zł na kilkanaście projektów, takich jak m. in.:
- Rozwój Zrównoważonego Transportu Miejskiego w Bielsku-Białej (niemal 60 mln zł dofinansowania na niskoemisyjny tabor autobusowy MZK oraz inteligentny system transportowy),
- Modernizacja bazy dydaktycznej dla kształcenia zawodowego w Bielsku-Białej,
- Radosne przedszkolaki w Bielsku-Białej,
- Miejskie Centrum Usług Społecznościowych – Rozwój międzypokoleniowych usług społecznych w Bielsku-Białej,
- Termomodernizacja bielskich placówek oświatowych.
RIT to jednak środki dla wszystkich samorządów w subregionie. Dzięki nim powstały nowe przedszkola w Żywcu i Kozach oraz rozbudowano przedszkola m. in. w gminie Zebrzydowice, Brenna, Węgierska Górka czy Lipowa. Wyremontowana została baza dydaktyczna szkolnictwa zawodowego we wszystkich powiatach subregionu. Tabor autobusowy na nowoczesny i niskoemisyjny wymieniono także w Żywcu i Czechowicach-Dziedzicach. Powstało nowoczesne centrum przesiadkowe w Cieszynie. Zrealizowano wiele inwestycji dotyczących termomodernizacji budynków publicznych[3] oraz cały szereg przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, jak np. nowa sieć kanalizacyjna w Zasolu Bielańskim wraz z rozbudową oczyszczalni ścieków (gmina Wilamowice). Więcej informacji na ten temat dostępnych jest na stronie internetowej Biura Regionalnych Inwestycji Terytorialnych: https://rit-subregion-poludniowy.um.bielsko.pl/, gdzie funkcjonuje także galeria projektów finansowanych ze środków RIT.
Wprawdzie projekty aktów prawa wspólnotowego w zakresie funduszy europejskich na lata 2021-2027 (pakiet projektów rozporządzeń PE i Rady) zakładają przeznaczenie jeszcze większych środków europejskich na zintegrowane podejście terytorialne, to jednak co do ostatecznej wielkości wsparcia unijnego dla Polski nie ma dotąd ostatecznej decyzji. Na poziomie dokumentów krajowych (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego przyjęta w wrześniu br. uchwałą Rady Ministrów) jako obligatoryjnych adresatów wsparcia wskazuje się przede wszystkim miasta średnie tracące funkcje gospodarcze (wśród których nie wymieniono miast położonych w subregionie południowym województwa śląskiego) i obszary zagrożone trwałą marginalizacją, skupione przede wszystkim we wschodniej części kraju. Dla instrumentów takich jak zintegrowane i regionalne inwestycje terytorialne zakłada się wsparcie fakultatywnie co oznacza, że środki europejskie przyszłego budżetu Unii Europejskiej nie trafią do subregionu automatycznie, a ich pozyskanie zależne będzie od przygotowania gmin i powiatów do ich wykorzystania i skutecznych działań lokalnych władz samorządowych. Stąd jednomyślna decyzja wszystkich 41 samorządów subregionu o uściśleniu współpracy w zakresie pozyskiwania środków i przygotowania wspólnych przedsięwzięć już na etapie programowania przyszłej polityki spójności, bez oczekiwania na rozstrzygnięcia na poziomie europejskim i krajowym. Współpraca ma przybrać formę stowarzyszenia także ze względu na możliwość wyrażania potrzeb subregionu w stosunku do władz wojewódzkich czy krajowych jednym wspólnym głosem. Ma to tym istotniejsze znaczenie w kontekście funkcjonowania od kilku lat potężnego konkurenta w sięganiu po unijne środki pozostające w puli województwa, jakim jest Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Jednocześnie ministerstwo właściwe ds. rozwoju regionalnego, zwracając uwagę na większą trwałość współpracy samorządów, od lat rekomenduje jako pożądaną realizację ZIT/RIT w formie stowarzyszenia gminnego czy gminno-powiatowego. Zwiększenie podmiotowości tego typu współpracy samorządowej zakłada ministerialny, aktualnie poddany konsultacjom, projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Taka współpraca już obecnie ma miejsce w większości ZIT/RIT w Polsce, w tym w dwóch z czterech subregionów województwa śląskiego (funkcjonujący od prawie 20 lat Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego oraz Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego). Cechą pożądaną tego typu współpracy jest możliwość realizacji części projektów wspólnie przez samorządy poprzez jeden podmiot. Jeden z ostatnich naborów wniosków o dotacje z RPO WSL 2014-2020 w zakresie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii wskazał jak skuteczna w pozyskiwaniu środków zewnętrznych może być współpraca samorządów w formie stowarzyszenia. Z ponad 120 złożonych projektów do dofinansowania wybrane zostały tylko 4, w tym projekt Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego oraz Międzygminnego Związku ds. Ekologii z Żywca.
[1]Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020”, przyjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą Nr III/47/1/2010 na posiedzeniu w dniu 17 lutego 2010 roku.
[2]ZIT wdrażany w subregionie centralnym jako obszarze funkcjonalnym miasta wojewódzkiego oraz trzy RIT w obszarach funkcjonalnych miast o znaczeniu regionalnym: Bielsku-Białej, Częstochowie i Rybniku.
[3]Na cele związane z poprawą jakości powietrza przeznaczono w ramach RIT ponad 100 mln zł.