Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Aglomeracji Beskidzkiej (ZIT AB) stanowią odpowiedź na wymogi Komisji Europejskiej i prawa wspólnotowego w zakresie kierowania przez państwa członkowskie części alokacji środków europejskich na rozwój terytorialny[1] (w tym dla miejskich obszarów funkcjonalnych), jednocześnie kontynuują instrumenty wdrażane w latach poprzednich (Regionalne Inwestycje Terytorialne w latach 2014-2020 oraz Program Rozwoju Subregionu w latach 2007-2013). ZIT AB realizowane są w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 (FESL 2021-2027) i dedykowane samorządom z obszaru subregionu południowego województwa śląskiego (miasto na prawach powiatu Bielsko-Biała oraz powiaty: bielski, cieszyński i żywiecki). Na mocy porozumienia z Zarządem Województwa Śląskiego[2] Stowarzyszenie Aglomeracja Beskidzka realizuje funkcję tzw. Związku ZIT[3] w oparciu Strategię Zintegrowanego Rozwoju Terytorialnego Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027 (z perspektywą do roku 2030), pozytywnie zaopiniowaną przez ministra właściwego ds. polityki regionalnej oraz Zarząd Województwa Śląskiego, oraz Plan zrównoważonej mobilności dla Aglomeracja Beskidzkiej 2040+, przyjęty uchwałami wszystkich 41 rad gmin i powiatów – Członków Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka.
Strategia Zintegrowanego Rozwoju Terytorialnego Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027 (z perspektywą do roku 2030)pełni ustawową funkcję tzw. strategii ZIT dla subregionu południowego województwa śląskiego. Jest kluczowym dokumentem rekomendującym cele rozwoju oraz instrumenty ich realizacji w kontekście wdrażania terytorialnych elementów polityki spójności UE na lata 2021-2027. Stanowi wynik prac analitycznych oraz szeroko zakrojonego procesu partycypacji społecznej, przeprowadzonych w latach 2021-2023. W prace związane z przygotowaniem dokumentu, zaangażowani byli zarówno przedstawiciele jednostek samorządu lokalnego, środowisko eksperckie, jak i przedstawiciele organizacji pozarządowych.
Strategia Zintegrowanego Rozwoju Terytorialnego Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027 (z perspektywą do roku 2030) jest odpowiedzią na zmieniające się uwarunkowania krajowe i europejskie. Pozwala na wykorzystanie pojawiających się szans rozwojowych, minimalizowanie zagrożeń, a także budowanie i wzmacnianie potencjału endogenicznego regionu. Podejmuje także tematykę nowych, jak i kontynuowanych wyzwań rozwojowych, wyznaczając cele rozwojowe oraz instrumenty realizacji. Dokument wpisuje się w krajową i regionalną politykę rozwoju określoną w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą 2030 roku), Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 oraz w Strategii „Śląskie 2030”. Odpowiada również na wyzwania polityki europejskiej, które wyrażone zostały w Europejskim Zielonym Ładzie oraz założeniach do polityki spójności UE na lata 2021-2027.
Na wdrażanie ZIT AB Stowarzyszenie Aglomeracja Beskidzka pozyskało środki europejskie w ramach FESL 2021-2027 w wysokości ponad 156 mln euro. Dodatkowe środki pozyskano na tzw. projekty strategiczne (m. in. 50 mln euro zostanie dedykowane subregionowi w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko oraz 50 mln euro w ramach FESL 2021-2027), takie jak m. in.: „Budowa zintegrowanego węzła przesiadkowego w Bielsku-Białej”, „Rozwój zeroemisyjnej mobilności nad Jeziorem Żywieckim i Międzybrodzkim” czy „Ochrona i regeneracja obszarów cennych przyrodniczo wraz z działaniami edukacyjnymi na obszarze Aglomeracji Beskidzkiej”.
[1] ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowe, art. 28-30.
[2] Porozumienie z 15 maja 2023 r. w sprawie przygotowania i realizacji instrumentu Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027
[3] Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027, art. 34 ust. 5.