Rewitalizacja linii kolejowej nr 190 – co dalej?
Wczorajszy briefing prasowy, podczas którego nastąpiło uroczyste podpisanie umowy realizacyjnej dotyczącej projektu Rewitalizacja linii kolejowej nr 190 na odcinku Skoczów – Bielsko-Biała jako niezbędny element połączenia Śląska Cieszyńskiego z Krakowem (Cieszyn – Skoczów – Bielsko-Biała – Wadowice – Kraków) w ramach programu Kolej Plus, zgromadził na Dworcu Głównym w Bielsku – Białej wielu przedstawicieli rządu, parlamentu oraz samorządów. Stronę samorządową umowy reprezentował Jarosław Klimaszewski Prezydent Miasta Bielska-Białej i Przewodniczący Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka, PKP PLK S.A. – Prezes Ireneusz Merchel.
Prezes Merchel, podczas krótkiego wystąpienia, podkreślił fakt szybkiego wzrostu zainteresowania podróżą koleją:
- W ostatnich kilku latach widzimy radykalny wzrost liczby pasażerów. Oczywiście musimy wyłączyć z tego lata 2020 i 2021, ale w ubiegłym roku było to ponad 340 milionów. W tym roku, po ośmiu miesiącach, przewoźnicy mówią o kilkunastoprocentowym wzroście, czyli o 370 milionach przy ostrożnych szacunkach. Za dwa lata ta liczba może przekroczyć nawet 400 milionów, czyli tyle, ile mieliśmy w latach 90.(…).
Z kolei Prezydent Klimaszewski zwrócił uwagę na rolę współpracy:
- To bardzo wielkie wydarzenie dla Aglomeracji Beskidzkiej i samorządów, które partycypują w kosztach tej inwestycji. Takie mamy czasy, że inwestycje rządowe muszą być wspierane przez samorządy. Dla nas to duży wysiłek, ale decydujemy się na niego, bo - patrząc na wydarzenia na świecie - mamy świadomość, że druga taka szansa może się już nie zdarzyć. Nie możemy się więc nie zaangażować, bo mieszkańcy i potomni by nam tego nie wybaczyli. Dla Aglomeracji Beskidzkiej, dla Bielska-Białej i dla wszystkich, którzy działają w naszym regionie, jest to wyraz odpowiedzialności społecznej za cały ten kawałek naszej lokalnej ojczyzny (…). Dziękuję za wsparcie rządowe, bez niego tej inwestycji by nie było. Rozmowy czasami są długie i trudne, przy dobrej woli współpraca obu stron zawsze prowadzi do szczęśliwego finału.(…).
Burmistrz Skoczowa – Mirosław Sitko podkreślił priorytetowe znaczenie linii kolejowej nr 190 dla rozwoju turystyki w Beskidach oraz odciążenie lokalnych dróg:
- Niedawno w Internecie przeczytałem, że linia nr 190 ma znaczenie drugorzędne. Nie ukrywam, że skoczyło mi ciśnienie. Ona nie jest drugorzędna! Mieszkańcy Śląska chcą przyjeżdżać w Beskidy, a przecież doskonale wiemy, że Skoczów jest zakorkowany. Była mowa tu o współpracy samorządu z rządem – właśnie współpracujemy nad wprowadzeniem bezkolizyjnych rozwiązań na głównym skrzyżowaniu powiatu cieszyńskiego, między DK81 i DW944 i ta współpraca dobrze się układa. Cieszę się, że ta linia powstanie i odciąży ten ruch samochodowy.
Umowa urealnia starania Aglomeracji Beskidzkiej i jej samorządów, także organizacji pozarządowych, miłośników kolei, o przywrócenie ruchu kolejowego na odcinku Bielsko-Biała – Skoczów. Stanowi zielone światło dla rozpoczęcia procesu inwestycyjnego związanego z modernizacją odcinka Bielsko-Biała – Skoczów. W ciągu kilku najbliższych tygodni możemy spodziewać się ogłoszenia przetargu na studium projektowo-techniczne, obejmujące koncepcję programowo-przestrzenną (określi w sposób szczegółowy zakres rzeczowy inwestycji) oraz opracowanie dokumentacji projektowej. Termin przewidziany w umowie na ten etap procesu inwestycyjnego to lata 2024-2026. Niewykluczone, że realizacja poszczególnych etapów procesu inwestycyjnego postępować będzie szybciej niż w zakładanym dość pesymistycznie harmonogramie i jeszcze w roku 2028 możliwe będzie uruchomienie na trasie pierwszych połączeń kolejowych.
Decyzję o udziale w programie Kolej Plus podjął Zarząd Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka stosowną uchwałą w lipcu 2020 r., uznając linię kolejową nr 190 za bardzo ważną w kontekście rozwoju transportu publicznego na obszarze subregionu południowego województwa śląskiego, o dużym potencjale potoków ruchu pasażerskiego, zwłaszcza w kierunku Bielska-Białej jako rdzenia 650-tysięcznej aglomeracji. Z perspektywy dnia dzisiejszego warto podkreślić, jak ważna była to decyzja w kontekście przyjętego niedawno (w sierpniu br.) Krajowego Programu Kolejowego, w którym to modernizacja linii kolejowej nr 190 na odcinku Bielsko-Biała – Skoczów (z przewidzianymi wydatkami na znacznie mniejszym poziomie) znalazła się dopiero na 109 miejscu listy rezerwowej. Oznacza to, że program Kolej Plus był jedyną szansą na rewitalizację linii kolejowej pomiędzy Bielskiem-Białą i Skoczowem, a gdyby nie odważna decyzja Zarządu Aglomeracji Beskidzkiej, włodarzy gmin i powiatów partycypujących w przedsięwzięciu, w tak trudnych przecież dla samorządu czasach, ta inwestycja prawdopodobnie nie doczekałaby się realizacji przez kolejne dekady.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że na listach rezerwowych w Krajowym Programie Kolejowym znalazły się kolejne inwestycje niezbędne dla rozwoju transportu publicznego Aglomeracji Beskidzkiej. Do stworzenia szkieletowej infrastruktury umożliwiającej planowanie kolei aglomeracyjnej, zgodnie z założeniami opracowywanego równolegle przez nasze biuro Planu Zrównoważonej Mobilności dla Aglomeracji Beskidzkiej 2040+, niezbędne są inwestycje na liniach 139 oraz 117. Tymczasem, pomimo wielu optymistycznych informacji na ten temat pojawiających się w przestrzeni medialnej, nawet wyłącznie same prace projektowe na odcinku Czechowice-Dziedzice – Zwardoń znalazły się tylko na liście rezerwowej (25 miejsce), natomiast realna modernizacja – roboty budowlane na tym odcinku – na miejscu 60 listy rezerwowej. Z kolei modernizacja odcinka LK 117 z Bielska-Białej do granicy województwa o długości 11 kilometrów znajduje się na liście rezerwowej projektów regionalnych już nie pierwszy raz, i to dopiero na 21 miejscu.
W finansowej partycypacji projektu po stronie samorządowej, oprócz Województwa Śląskiego uczestniczyć będą Miasto Bielsko-Biała, Powiat cieszyński, Powiat bielski, Gmina Skoczów, Gmina Jasienica, Miasto Cieszyn, Miasto Wisła, Gmina Goleszów oraz Miasto Ustroń. Podkreślić należy, że część samorządów partycypuje w kosztach inwestycji (w nieco mniejszym udziale) pomimo, że sam modernizowany odcinek nie leży na ich terenie (Cieszyn, Goleszów, Ustroń i Wisła), stanowi jednak ciągłość ze zmodernizowanymi już odcinkami linii 190 i 191. Solidarność członków Aglomeracji Beskidzkiej przejawia się także w inny sposób. Wszystkie samorządy Stowarzyszenia zdecydowały bowiem jednogłośnie, że dodatkowy wysiłek finansowy gmin i powiatów inwestujących w kolej zostanie zrekompensowany w pewien sposób w ramach wspólnych projektów realizowanych w formie zintegrowanych inwestycji terytorialnych, co poniekąd można przełożyć na fakt, że wszystkich 41 członków Stowarzyszenia ma swój, przynajmniej symboliczny, udział w inwestycji dotyczącej linii kolejowej nr 190. Jednocześnie już wkrótce organ stanowiący Stowarzyszenia, którym jest Zgromadzenie Ogólne, zatwierdzi Plan Zrównoważonej Mobilności dla Aglomeracji Beskidzkiej 2040+ i przedłoży go do przyjęcia wszystkim 41 radom gmin i powiatów – członków Stowarzyszenia. Aglomeracyjny układ komunikacji zbiorowej wraz z koleją aglomeracyjną to najważniejsze działanie założone w projekcie Planu.
Podsumowując, należy podkreślić, że działania związane z projektem, m. in. aplikowaniem w programie Kolej Plus czy opracowywaniem studium planistyczno-prognostycznego, realizowane były przez biuro Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka. Na podstawie stosownego porozumienia Stowarzyszenie nadal odpowiadać będzie za projekt i koordynować go w imieniu strony samorządowej we współpracy z PKP PLK S.A., m. in. poprzez udział w organizacji postępowań czy udział w komisjach przetargowych. Kolej czy też infrastruktura kolejowa nie leżały nigdy w kompetencjach samorządów lokalnych, które reprezentujemy, stąd projekt stanowi wyzwanie dla niewielkiego biura nie tylko ze względu na swoją skalę, ale także zupełnie nową materię. Jednocześnie biuro jest także odpowiedzialne za przygotowanie Planu Zrównoważonej Mobilności dla Aglomeracji Beskidzkiej 2040+, na co pozyskaliśmy środki europejskie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020.